Quickly recaptiualize real-time interfaces and timely models. Proactively exploit viral meta-services for interdependent customer service. Dynamically actualize bleeding-edge internally

Afrykański pomór świń (ASF) – vademecum myśliwego

Czym jest afrykański pomór świń?

Afrykański pomór świń (African Swine Fever – ASF) to szybko szerząca się, zakaźna choroba wirusowa, na którą podatne są świnie domowe , świniodziki oraz dziki. Zzakażenie przebiega powoli (okres inkubacji w hodowli wynosi 15 dni, w środowisku naturalnym: 4-19 dni, w przypadku choroby o ostrym przebiegu: 3-4 dni)) i obejmuje znaczny odsetek zwierząt w stadzie, przy czym śmiertelność zwierząt sięga nawet 100%.
Wirus jest wyjątkowo odporny na działanie niskich temperatur i zachowuje właściwości zakaźne we krwi, kale, tkankach (zwłaszcza surowych, niedogotowanych produktów z mięsa wieprzowego lub dzików) przez okres nawet 3-6 miesięcy.
Ludzie nie są wrażliwi na zakażenie wirusem ASF, w związku z czym choroba ta nie stwarza zagrożenia dla ich zdrowia lub życia.

Zwalczanie choroby i zapobieganie rozprzestrzenianiu

Ze względu na brak skutecznego leczenia i szczepionki, bioasekuracja jest kluczowa dla ochrony zwierząt.
Dotyczy to rolników jak i myśliwych, a polega w skrócie na przestrzeganiu dokładnie określonych procedur postępowania ze zwierzętami w strefach objętych ASF.

ASF a myśliwi

Główną rolą myśliwych w tej kwestii jest ograniczenie populacji jak i rozprzestrzeniania się dzikich zwierząt – dzików na terenach występowania ASF oraz prawidłowe wykonywanie procedur związanych z patroszeniem, przewozem jak i przechowywaniem pozyskanych tusz oraz odpowiednie postępowanie ze znalezionymi dzikami padłymi.

W związku z powyższym strefy występowania choroby podzielono na trzy kolory:

  • I strefa (niebieska)
  • II strefa (różowa)
  • III strefa (czerwona)

dla których opracowano odpowiednie procedury postępowania przede wszystkim z pozyskanymi tuszami dzików. Dla myśliwych postępowanie w strefie II i III jest praktycznie tożsame, toteż wytyczne podzielone zostały an w kategorie. Należy również zaważyć, że część przepisów jest tożsama dla wszystkich stref. 

Aktualny zasięg występowania ASF przedstawia udostępniona i aktualizowana na bieżąco przez Główny Inspektorat Sanitarny mapa dostępna pod poniższym linkiem:

https://bip.wetgiw.gov.pl/asf/mapa/

Mapa jest na bieżąco aktualizowana, toteż warto się z nia zapoznać zawsze przed wykonaniem polowania. Dodatkowo warto na mapie wybrać filtr “Obwody łowieckie”, dzięki któremu wyraźnie widać zasię występowania stref względem terenów, na których wykonywane będzie polowanie, co przedstawia rysunek poniżej:

Wytyczne względem pozyskanych tusz na terenach objętych strefami ASF
I strefa (niebieska) II strefa (różowa)
III strefa (czerwona)
Każdy myśliwy pozyskujący dzika w strefie powinien posiadać przy sobie:
– upoważnienie do wykonywania polowania,
– gumowe rękawice jednorazowe,
– środek dezynfekcyjny zwalczający wirusa ASF,
– opryskiwacz ręczny do dezynfekcji,
– urządzenie umożliwiające wykonanie zdjęć tuszy,
– kuwetę, pojemnik pozwalający na transport tuszy do miejsca przechowywania,
uniemożliwiający wydostanie się płynów ustrojowych lub ciał stałych z tuszy/patrochów do środowiska.
Dodatkowo powinien posiada przy sobie:
  • strzykawkę i próbkę do pobrania i przekazania próbki krwi do badania,
  • folie do patroszenia
  • worki foliowe na patrochy
  • ochraniacz na odzież (fartuch, kombinezon do patroszenia)
Prawidłowe postępowania z pozyskaną tuszą
W strefie niebiekiej tuszę możemy rozbierać w łowisku.

W tym celu:
  1. Myśliwy po pozyskaniu dzika powinien w miejscu pozyskania rozłożyć folię lub inny materiał nieprzepuszczający płynów ustrojowych.
  2. Po założeniu rękawiczek jednorazowych myśliwy powinien przetransportować tusze pozyskanego dzika na rozłożoną folię/materiał.
    Zalecane jest w tym momencie założenie ochraniaczy na dzież, które mogą być póżniej zdezynfekowane lub zutylizowane takich jak ochraniacze na buty, fartuch lub kombinezon, ochraniacz na głowę.
  3. Następną czynnością myśliwego jest wykonanie zdjęć całej tuszy i płci pozyskanego dzika.
  4. Myśliwy po wykonaniu zdjęć powinien przystąpić do pobrania próbki krwi z tuszy dzika. W tym celu zalecane jest rozcięcie gardzieli i z niej pobranie próbki krwi do badania ASF za pomocą strzykawki. Nie wolno pobierać krwi z jamy brzusznej. Minimalna ilość pobranej krwi to 2ml.
  5. Po pobraniu próbek krwi myśliwy może przystąpić do patroszenia dzika. Wszelkie narogi/patrochy należy bezwzględnie włożyć do szczelnego worka foliowego.
  6. Po wypatroszeniu tuszę dzika należy przetransportować do pojazdu, zaleca się wykonać tą czynność w pojemniku do transportu tuszy.
  7. Patrochy w worku należy przenieść do pojazdu.
  8. Do worka z patrochami należy włożyć folię na której odbyło się patroszenie dzika.
  9. Miejsce patroszenia, miejsca z widoczną krwią oraz miejsca transportu tuszy do pojazdu należy zdezynfekować za pomocą środka biobójczego zwalczającego ASF zgodnie z zaleceniami producenta.
  10. Tusza oraz patrochy mogą być transportowane wewnątrz pojazdu lub poza pojazdem w szczelnie zamkniętym pojemniku uniemożliwiającym wydostanie się płynów ustrojowych lub ciał stałych z tuszy/patrochów do środowiska.
  11. Po przejeździe do punktu przetrzymywania tusz dzików należy przed chłodnią rozścielić folię i nad nią zważyć tuszę dzika za pomocą wagi i wyciągarki.
  12. Tuszę dzika należy wstawić do chłodni i oznaczyć długim znacznikiem PIW.
  13. Patrochy z dzika należy oznaczyć krótkim znacznikiem PIW.
  14. Patrochy należy wstawić do odpowiednio przygotowanych pojemników w środku chłodni lub wydzielonej specjalnie do tego celu zamrażarki.
  15. Rozścieloną wcześniej folię przed chłodnią należy zebrać i włożyć do pojemnika przy patrochach.
  16. Należy pobrać próbkę z tuszy dzika do badania na obecność włośnia, włożyć ją do woreczka wraz z karteczką do opisu próbki na obecność włośnia.
  17. Uprzednio pobraną próbkę krwi należy włożyć do woreczka z karteczką do opisu próbki na ASF.
  18. Przygotowane i opisane próbki należy włożyć do przygotowanej chłodziarki w przestrzeni sanitarnej.
  19. Po wykonaniu oznaczenia próbek należy wypełnić dokumenty dotyczące przekazanej tuszy do chłodni.
  20. Po wykonaniu dokumentacji należy uprzątnąć/umyć wszelkie zabrudzenia spowodowane transportem tuszy i patrochów do chłodni. Należy pozostawić w chłodni, w pojemniku na patrochy, wszelkie materiały jednorazowego użytku – rękawiczki etc.
  21. Kolejną czynnością jaką myśliwy powinien wykonać jest pełna dezynfekcja. Należy wykonać roztwór do dezynfekcji zgodnie z zaleceniami producenta: 100g/1l wody. Zaleca się zrobienie roztworu w ilości 2l.
  22. Należy zdezynfekować:
    • wszelkie miejsca gdzie doszło do kontaktu tuszy/płynów ustrojowych z środowiskiem,
    • ubrania, buty,
    • koła pojazdu, którym odbył się transport tuszy,
  23. Pojemnik po użyciu roztworu do dezynfekcji należy opłukać wodą i odstawić.
  24. Zamknąć chłodnię.
  25. Przesłać informację do łowczego wraz z zdjęciami o pozyskaniu dzika i przekazaniu go do chłodni.
 W strefie różowej i czerwonej tuszę rozbieramy tylko i wyłącznie w miejscach do tego wyznaczonych.

W tym celu:
  1. Myśliwy po pozyskaniu dzika powinien w rękawiczkach jednorazowych przetransportować tuszę dzika do pojazdu, zaleca się zrobienie tego w pojemniku do transportu tuszy.
  2. Miejsca z widoczną krwią oraz miejsca transportu tuszy do pojazdu należy zdezynfekować za pomocą środka biobójczego zwalczającego ASF zgodnie z zaleceniami producenta.
  3. Myśliwy musi przetransportować tuszę dzika do punktu przechowywania tusz dzików w pojeździe lub poza pojazdem w szczelnie zamkniętym pojemniku uniemożliwiającym wydostanie się płynów ustrojowych lub ciał stałych z tuszy/patrochów do środowiska.
  4. Po przetransportowaniu tuszy dzika należy przemieścić tuszę do wyznaczonego miejsca patroszenia.
    Zalecane jest w tym momencie załozenie ochraniaczy na odziez, ktore moga byc pozniej zdezynfekowane lub zutylizowane takich jak ochraniacze na buty, faruch lub kombinezon, ochraniacz na głowe.
  5. Należy wykonać zdjęcia całej tuszy i płci dzika.
  6. Kolejnym krokiem jest pobranie próbki krwi z tuszy dzika. W tym celu zalecane jest rozcięcie gardzieli i z niej pobranie próbki krwi do badania ASF za pomocą strzykawki. Nie wolno pobierać krwi z jamy brzusznej. Minimalna ilość pobranej krwi to 2ml.
  7. Po pobraniu próbek krwi myśliwy może przystąpić do patroszenia dzika. Wszelkie narogi/patrochy należy bezwzględnie włożyć do szczelnego worka foliowego.
  8. Po wypatroszeniu tuszę dzika należy oznaczyć długim znacznikiem PIW.
  9. Patrochy dzika należy oznaczyć krótkim znacznikiem PIW.
  10. Patrochy w worku należy przenieść do chłodni do wyznaczonego pojemnika w środku chłodni lub wydzielonej specjalnie do tego celu zamrażarki.
  11. Pod wyciągarką i wagą należy rozścielić folię i nad nią zważyć tuszę dzika.
  12. Tuszę dzika należy wstawić do chłodni.
  13. Rozścieloną wcześniej folię przed chłodnią należy zebrać i włożyć do pojemnika przy patrochach.
  14. Należy pobrać próbkę z tuszy dzika do badania na obecność włośnia, włożyć ją do woreczka wraz z karteczką do opisu próbki na obecność włośnia.
  15. Uprzednio pobraną próbkę krwi należy włożyć do woreczka z karteczką do opisu próbki na ASF.
  16. Przygotowane i opisane próbki należy włożyć do przygotowanej chłodziarki w przestrzeni sanitarnej.
  17. Po wykonaniu oznaczenia próbek należy wypełnić dokumenty dotyczące przekazanej tuszy do chłodni.
  18. Po wykonaniu dokumentacji należy uprzątnąć/umyć wszelkie zabrudzenia spowodowane patroszeniem i transportem tuszy oraz patrochów. Należy pozostawić w chłodni, w pojemniku na patrochy, wszelkie materiały jednorazowego użytku – rękawiczki etc.
  19. Kolejną czynnością jaką myśliwy powinien wykonać jest pełna dezynfekcja. Należy wykonać roztwór do dezynfekcji zgodnie z zaleceniami producenta: 100g/1l wody. Zaleca się zrobienie roztworu w ilości 2l.
  20. Należy zdezynfekować:
    • Miejsca patroszenia,
    • Wszelkie miejsca gdzie doszło do kontaktu tuszy/płynów ustrojowych z środowiskiem,
    • Ubrania, buty,
    • Koła pojazdu, którym odbył się transport tuszy,
  21. Pojemnik po użyciu roztworu do dezynfekcji należy opłukać wodą i odstawić.
  22. Zamknąć chłodnię.
  23. Przesłać informację do łowczego wraz z zdjęciami o pozyskaniu dzika i przekazaniu go do chłodni.
Zalecenia odnośnie znakowania tuszy dzików znacznikami PIW

Aby uniknąć zagubienia znaczniki z tuszy dzika zaleca się nacięcie otworu w tylnym prawym biegu dzika pomiędzy kością strzałkową i piszczelową i przewleczenie przez nią znaczniki i zapięcie jego. 

Krótki znacznik PIW przewlekamy i zapinamy przez wykonany otwór powyżej zamknięcia worka z patrochami. 

Refundacja kosztów dla myśliwych w związku z dodatkowymi obowiązkami związanymi z bioasekuracją

Na podstawie Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 28 stycznia 2025 roku w sprawie wprowadzenia w latach 2025–2027 na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej „Programu mającego na celu wczesne wykrycie zakażeń wirusem wywołującym afrykański pomór świń i poszerzenie wiedzy na temat tej choroby oraz jej zwalczanie”
Dla obszarów objętych ASF (I, II i. III strefą):
Zgodnie z punktami 3.2.5.10. ppkt. 1, 2, 3 za odstrzelone dziki inne niż dorosłe samice dzika, z wyłączeniem odstrzelonych w ramach odstrzału sanitarnego, dostarczone do punktu skupu lub zakładu obróbki dziczyzny, lub innego zakładu nadzorowanego przez organ Inspekcji Weterynaryjnej, w którym mogą być przechowywane tusze lub skóry dzików, powiatowy lekarz weterynarii wypłaca dzierżawcy lub zarządcy obwodu łowieckiego, lub dyrektorowi parku narodowego kwotę 350 zł brutto.
Kwota ta obejmuje w szczególności zryczałtowane koszty:

  1. polowania i bioasekuracji myśliwego podczas polowania obejmujące transport tuszy dzika w szczelnym pojemniku, dezynfekcji obuwia, ubioru oraz sprzętu używanego przy opuszczaniu łowiska;
  2. pobrania próbek i transportu upolowanych dzików oraz dojazdu myśliwego na obszary objęte ograniczeniami I–III;
  3. zakupu lub skonstruowania kontenerów chłodniczych i przetrzymywania w nich dzików;
  4. unieszkodliwienia patrochów dzików

Dodatkowo Inspekcja Weterynaryjna finansuje poniesione koszty unieszkodliwienia tusz dzików,
tj. wszystkich części ciała dzików, w tym sierści i skóry:

  1. z dodatnim wynikiem badań laboratoryjnych w kierunku ASF oraz innych tusz przechowywanych razem z nimi w kontenerze chłodniczym;
  2. odstrzelonych w ramach polowania, które nie zostaną zagospodarowane przez myśliwych;
  3. odstrzelonych w ramach odstrzału sanitarnego, które nie zostaną zagospodarowane przez myśliwych – po odjęciu kosztów unieszkodliwienia patrochów, których uśredniony koszt w wysokości 23 zł brutto.

Dla obszaru wolnego od ASF:
Zgodnie z punktem 3.2.5.11. za odstrzelone dziki inne niż dorosłe samice dzika, z wyłączeniem odstrzelonych w ramach odstrzału sanitarnego, dostarczone do punktu skupu lub zakładu obróbki dziczyzny, lub innego zakładu nadzorowanego przez organ Inspekcji Weterynaryjnej, w którym mogą być przechowywane tusze lub skóry dzików, powiatowy lekarz weterynarii wypłaca dzierżawcy lub zarządcy obwodu łowieckiego, lub dyrektorowi parku narodowego kwotę 350 zł brutto.
Ww. kwota obejmuje w szczególności zryczałtowane koszty:

  1. polowania i bioasekuracji myśliwego podczas polowania obejmujące transport tuszy dzika w szczelnym pojemniku, dezynfekcji obuwia, ubioru oraz sprzętu używanego przy opuszczaniu łowiska;
  2. pobierania próbek do badań laboratoryjnych w kierunku ASF od dzików wykazujących objawy kliniczne przed odstrzałem;
  3. unieszkodliwienia tusz dzików, wszystkich części ciała odstrzelonych dzików, w tym sierści i skóry, w tym koszty transportu do przedsiębiorstwa lub zakładu przetwórstwa;

Dodatkowo Inspekcja Weterynaryjna finansuje poniesione koszty unieszkodliwienia tusz dzików odstrzelonych w ramach odstrzału sanitarnego, tj. wszystkich części ciała tych dzików, w tym sierści i skóry, które nie zostaną zagospodarowane przez myśliwych, z wyłączeniem kosztów unieszkodliwienia patrochów, których uśredniony koszt w wysokości 23 zł brutto został przewidziany w ryczałcie za wykonanie odstrzału sanitarnego dzików.

Należy nadmienić, iż zgodnie z ww. rozporządzeniem za obszar wolny, który obejmuje części terytorium Rzeczypospolitej Polskiej niewymienione w załączniku I do Rozporządzenia 2023/594, które to obszary zostały zaktualizowane Rozporządzeniem 2025/498 z dnia 11 marca 2025 r

W związku w powyższym myśliwy mający zamiar wykonać polowanie musi we własnym zakresie wyposażyć się w niezbędne w tym celu narzędzia wskazane w tabelce powyżej. 
Na rynku dostępnych jest wiele gotowych zestawów, a ich koszt kształtuje się od 100 do nawet 1000 zł. Przykłady można zobaczyć klikając TEN link.

Wskazane miejsca patroszenia dzików dla stref II i III

Ustawodawca nakłada obowiązek wyznaczenia stref do patroszenia tusz dzików. Powinny one być zlokalizowane w pobliżu chłodni w której następnie tusze będą przechowywane. 

Zalecane jest wyposażenie wjazdu i wyjazdu z tych stref w maty pozwalające na dezynfekcję kół samochodów. W innym wypadku czynność tą należy wykonać ręcznie za pomocą myjki ciśnieniowej z odpowiednim preparatem. 

Miejsce to powinno być wyraźnie wydzielone  i umożliwiać dokładną dezynfekcję po wykonaniu patroszenia. 

Miejsca przechowywania tusz pozyskanych dzików

Na wstępie ważną informacją jest to, iż pozyskana tusza nie może być przemieszczana między strefami, toteż punkt przechowywania powinien znajdować się w strefie w jakiej tusza została pozyskana. 

Ustawodawca jako miejsce do przechowywania tusz pozyskanych dzików przewiduje tylko:

  • punkty skupu dziczyzny lub zakłady obróbki dziczyzny
  • inne zakłady nadzorowane przez organ Inspekcji Weterynaryjnej, w którym mogą być przechowywane tusze lub skóry dzików.

W związku z tym, gdzie myśliwi powinni przechowywać tusze, chcąc spożytkować je na użytek własny?

O ile Koło Łowieckie nie posiada lub nie współdzieli lub nie ma wskazanej do tego użytku np. przez Powiatowego Inspektora Weterynarii chłodni oraz dla stref II i III (miejsca do patroszenia oraz dezynfekcji), musi taką chłodnię zakupić we własnym zakresie w ramach kwoty za planowy odstrzał (350 zł brutto za sztukę), o której mowa w tym artykule powyżej (patrz refundacja kosztów).

Istotną informacją jest to, że tusze z tak wyznaczonej chłodni, mogą ją opuścić dopiero po niestwierdzeniu występowania u żadnej z nich wirusa ASF. Toteż posiadanie jednej chłodni i dokładanie tam kolejnych tusz, może wiązać się z późniejszym ryzykiem utylizacji wszystkich w niej przechowywanych tusz w przypadku stwierdzenia wirusa ASF u chociażby jednej z nich. 

Postępowanie z tuszą padłego dzika w strefie objętej afrykańskim pomorem świń (ASF)

Zachęcamy do zapoznania się z artykułem dotyczącym informacji jak postępować z padłymi zwierzętami dostępnym pod adresem Postępowanie z tuszą padłego dzika w strefie objętej afrykańskim pomorem świń (ASF)

 Opracowano na podstawie:

Comments are closed